Op een van de opleidingsdagen van Spiritueel Wakker! stond santosha, tevredenheid, centraal. Dit is een belangrijke spirituele kwaliteit, waarbij het erom gaat dat je leert tevreden te zijn met wat je hebt in plaats van ontevreden over wat je niét hebt. De 130 jaar oude yogi Paramananda Giri vertelde ons dat hij zijn voortdurende staat van vreugde had bereikt door het beoefenen hiervan.
Ik las de discussie over het jaarsalaris van een bekende TV presentator. De angst bestond dat als zijn riante salaris verlaagd zou worden van meer dan 300.000 euro naar iets minder dan 200.000 euro, hij misschien wel weg zou gaan. Ik geloof niet dat de presentator zich zelf in deze discussie heeft gemengd (gelukkig), maar het riep bij mij de vraag op: ‘wanneer ben je tevreden met wat je hebt?’. Ik verwacht dat enkelen van jullie ook wel presentator zouden willen zijn voor twee ton. Er zijn ook mensen die een goed verdienende baan hebben verruild voor iets anders wat minder geld oplevert maar waar hun hart wel meer in zit.
Er is een bijzonder fenomeen in de samenleving, dat ‘marktconform’ wordt genoemd. Dit is een soort excuus om ontevreden te zijn met minder dan een ander krijgt, die iets soortgelijks doet als jij. Het leidt tot steeds hogere salarissen in plaats van tevredenheid over wat je ontvangt. Bankdirecteuren bijvoorbeeld menen dat exorbitante salarissen en bonussen ‘marktconform’ zijn en dat ze daar ‘recht’ op hebben. Ik wil niet zeggen dat iemand die boven de middelmaat uitstijgt daar niets extra’s voor mag hebben, maar waar leg je de lat, wat is redelijk? In India, waar we nogal eens zijn de laatste tijd, moeten velen zien rond te komen van zo’n 3 euro per dag of minder. Hoe rechtvaardig je dan voor jezelf dat jij ‘recht’ hebt op jouw rijkdom? Zou jij voor een ton jaarsalaris willen ruilen met de Indiër die de hele dag papier uit de vuilnis haalt om dat te verkopen? Ik wil je geen schuldgevoel aanpraten, maar het kan je wel helpen je perspectief te verruimen wanneer je je ergens ontevreden over voelt.
Bovenstaande tekst kwam tot me op 4 mei. Tijdens de Dodenherdenking bedrukte Femke Halsema hoe we onze huidige vrijheid te danken hebben aan diegenen die in de oorlog hiervoor hebben gevochten. De Dodenherdenking is daarmee een mooi moment stil te staan bij wat je hebt en hoe mooi dat is.
Santosha wil niet zeggen dat je alles maar laat gebeuren, ook als het niet goed voor je voelt. Ook leidt het niet tot apathie. Wanneer je (weer) leert tevreden te zijn met wat je hebt, opent dat je hart en geeft het je inspiratie om na te streven wat werkelijk belangrijk voor je is. Misschien wil je dan ook wel presenteren voor twee ton per jaar. Of gaat je hart naar iets heel anders uit, ook al krijg je daar minder voor. Als je echt maar weinig te besteden hebt, vergroot de energie van tevredenheid je kans op een beter bestaan veel meer dan wanneer je verbitterd bent over je situatie.
Maar wat als je je toch ontevreden voelt, bijvoorbeeld over je woonplek of over je werk? Ook dan kan het goed zijn om te zien wat je allemaal wel hebt op je huidige plek of baan. Het idee is dat onvrede geleidelijk uit je leven verdwijnt wanneer je de kwaliteit van tevredenheid ontwikkelt. Het gaat niet om het ontkennen van je onvrede, maar om dit in een breder perspectief te plaatsen. Je verspilt geen energie aan mopperen of klagen en houdt energie over om inspiratie op te doen over hoe je je leven kunt verbeteren. Je hoeft ook niet perfect te zijn. Onvrede zal altijd wel weer de kop op steken. Waar het om gaat is hoe je ermee om gaat. Je kent vast wel mensen die van klagen een gewoonte hebben gemaakt. Het kost veel energie om met hen om te gaan. Als je onvrede gaat zien als een signaal dat er iets om aandacht vraagt kan je er best over praten, maar beter zonder klagen zodat het je niet in een lage energie houdt.
En wat als je depressief bent? Dat is een lastige, want alleen het advies om je op tevredenheid te richten doet meestal geen recht aan wat er aan de hand is. Santosha kan je wel helpen om de negatieve denkspiraal te doorbreken, maar vaak is er meer nodig, zoals het onderzoeken van de oorzaken en leren je emoties toe te laten.
Oefenen met tevredenheid: neem aan het eind van elke dag even tijd om 5-10 dingen op te schrijven of uit te spreken waar je tevreden over bent. Kijk na twee weken hoe dat je leven heeft beïnvloed.
